Tek dünya dili Esperanto ülkemizde de konuşuluyor. Esperantistler 6-11 Nisan 2012’de Antep’te buluşuyor.

Yazan Ayşe Gülay Hakyemez Son güncelleme Şub 26, 2020

Farklı dillerde konuşup anlaşamıyor olmaları binlerce yıldır insanların kafasını meşgul etmiştir. Babil Kulesi efsanesinde Tanrı’ya meydan okuyup, güçlerinin yettiği en yüksek kuleyi yaparak onun katına ulaşmaya çalışan halkları, Tanrı’nın yok etmek yerine, birbirlerinin dilini anlamaz hale getirerek cezalandırdığı anlatılır. Böylece birbirleri ile iletişimleri kesilmiş ve Babil kulesi de yarım kalmıştır.

Esperanto’nun simgesi

Esperanto, 1887′de Polonyalı göz doktoru Ludwik Lazar Zamenhof tarafından, farklı diller konuşan insanların birbirleriyle anlaşmalarını kolaylaştırmak amacıyla yaratılmış bir dildir. Hiç değişmeyen ve istisnası olmayan 16 ana kurala dayalıdır. Kelime köklerini genellikle Avrupa dillerinden almıştır. Morfolojisi Macarca, Türkçe gibi bitişken dillere benzer.
Bugün Comor Adaları’ndan Çin’e, Rusya’dan Küba’ya dünyanın birçok ülkesinde Esperanto bilen insanlar var. 8-10 derste öğrenilebiliyor. Latin kökenli bir dil olduğu için biraz İspanyolca, biraz İtalyanca’ya benziyor. Fransızca “esperer” (umut etmek) kelimesinden türetilmiş Esperanto sözcüğü bugün dünyada yaklaşık 2 milyon kişi için çok güzel şeyler ifade ediyor.

İlk kez 1905’te Fransa’da yapılan Esperanto kongresi kesintisiz her yıl başka bir ülkede yapılmaya devam ediyor. Bu kongreler sırasında esperantistler birbirleriyle iletişime geçiyor, hiç tanımadıkları esperantistleri evlerinde misafir ediyorlar.

Türkiye esperantistlerini Murat Özdizdar temsil ediyor. Üsküdar Amerikan Lisesi’nde kimya öğretmeni olan Özdizdar, okulda isteyenlere Esperanto dersleri veriyor. 6-11 Nisan’da Antep’te vereceği uluslararası konferansı öncesinde konuştuk:

Sevgili Murat, bu dili senden öğrenmiştim 25 yıl önce. Senin tanışman nasıl olmuştu?

Üniversite öğrencisiyken Macaristan’a bir çalışma kampına gitmiştim. 9 günde öğrettiklerini duyunca Esperanto’yu merak ettim ve öğrendim. Bu dil sayesinde 1986’da bütün Yugoslavya’yı gezdim. Sadece 350 dolarla tam bir yıl dolaştım. Esperanto kamplarına ve Esperantistlerin evlerine giderek Dünya’nın pek çok yerini gördüm. Hâlâ her gittiğim yerde Esperantistleri mutlaka ararım. Türkiye’ye gelenlerle görüşürüm. Misafir ederim.

Hangi ülkelerde esperantist dostların var?

Dünyanın her yerinden desem yanlış olmaz. Bu yıl yapacağım konferansa Avustralya, Kanada ve Tacikistan dahil 10-12 ülkeden insan geliyor. Ben de bir ülkeyi gezmek istediğim zaman önce orada bir Esperanto semineri var mı diye bakarım.

Murat Özdizdar (sağ başta) karavanla Türkiye’ye gelen Esperantist bir aile ile

Neler yapıyorsunuz?

Gaziantep’teki konferansta Adanalı lise öğrencisi Mert Kara kendi yapay dili olan ‘’OLESİ’’ yi Esperanto olarak sunacak. Benim öğrencilerimden Tolga Ülman yabancı esperantistlere ‘’Türkçe’ye giriş’’ dersi verecek. Bir Kanadalı hanım Esperanto olarak ‘’Briç’’ dersi verecek. Az esperanto bilenler için her gün 2 saat Esperanto dersi var. Sadece bu yıl Vietnam, Çin ve Fas’ta Esperanto dersi veren İspanyol esperanto öğretmeni Rafael Mateos, orada ders verecek. Tabii öğleden sonra tarihi ve turistik yerleri gezeceğiz. Benim okuldan öğrencilerimin her biri kendi sorumluluğunda olan şehri veya tarihi eseri kısaca Esperanto olarak tanıtacak ve sorulara cevap verecek. Rafael İstanbul’a dönüşte Kadıköy’de Esperanto dersi verecek.

Ne zaman? Biz de gelebilir miyiz?
Katılmak isteyenler bana e-posta ile ulaşabilirler: mozdidar@uaa.k12.tr
Rafael’in dersleri 16 -19 Nisan ve 23 – 26 Nisan’da iki hafta olacak.
Saatleri 19:15 – 21:00 arası. Adres:
Moda Caddesi üzerindeki Denizbank’ın sokağı
Ağabey Sok. Yavuz Apt. No.9 D.6 Moda

Türkiye’de kaç esperantist var? Bir derneğiniz var mı?

Şu anda ancak 100 kişiden bahsedebiliriz… Türkiye’de Esperanto bilenlerin birçoğu Bulgaristan göçmeni. Bundan 60 yıl önce Aydın’da, İstanbul’da, İzmir’de dernekler varmış. Türkiye Esperanto Derneği’nin 1950’de kuran Emekli Albay Hayrettin Dural’ın Esperanto’ya katkısı çok olmuştu. Kitap yazmış, dergi çıkarmış, ücretsiz Esperanto dersleri vermiş ve ölünceye kadar derneğe başkanlık etmişti. O ölünce dernek kapandı ve tüm evraklarımız kayboldu. İzmir’de Levanten amcalar, teyzeler vardı hepsiyle de bağlantıyı zamanla kaybettik.

Türk esperantistleri nasıl haberleşiyorsunuz?

turkaj-esperantistoj@googlegroups.com sayesinde meraklılar bizi buluyorlar. Facebook ‘’Esperanto Türkiye’’ sayfasından da mesajlaşılabiliyor.

Bu dili internetten öğrenebilmek mümkün mü?

Bu dili internetten öğrenmek çok kolay:
www.kurso.com.br

www.lernu.net

www.cursodeesperanto.org

Birkaç esperanto kelime örneği ve dil kuralı verir misin?

Bazı dillerde nesnelerin cinsiyeti vardır. Esperanto’da kelimelerin cinsiyeti yoktur. Filler kullanılan özneye göre değişmez. Örneğin “mi havas, vi havas, si havas…” kullanılır. İsimler “o” harfi ile, sıfatlar “a” harfiyle biter. Çoğul eki “j” harfidir. Birkaç kelime örneği de vereyim:

Mia nomo estas Murat: Benim adım Murat
Esperanto estas facila lingvo: Esperanto kolay bir dildir.

Saluton: Merhaba

Bonan matenon: İyi sabahlar

Bonan Vesperon: İyi akşamlar

Kiel ve fartas: Nasılsınız ?

Mi ğojas: Memnun oldum

Sana: Sağlıklı

Malsana: Hasta

Malsanulejo: Hastane

Aûto: Araba

Domo: Ev

Hejmo: Yuva

Vojağo: Seyahat

Amiko: Arkadaş

Amikino: Kız arkadaş