Feride Dayanç: “Ebru Rönesans’ını Yaşıyor”…

Yazan Ayşe Gülay Hakyemez Son güncelleme Şub 26, 2020

Suya resim yaptığınızı düşünün. Düşlerinizi suya boyadığınızı… Ve bu resmi saklayabildiğinizi, çerçeveleyip duvarınıza asabildiğinizi… Ebru yapmayı öğrenirseniz belki bunu da başarabilirsiniz…

Geleneksel ebruyu biliyordum ama ebru tekniğiyle resim yapılabileceğini Feride Dayanç sayesinde keşfettim. Sık sık uğrarım Moda’daki atölyesine. Sohbeti sıcaktır. Mutlaka taze çayı ve öğrencilerinin yaptığı, kendi pişirdiği kek ya da kurabiyesi mevcuttur. Bu seferki gidişimde ebrudan konuştuk:

Feride Dayanç, kendini ve resmini nasıl tanımlar?

Fazla duygusal, şekilci, duvarları olan, eve ve aileye düşkün bir yengeç burcuyum. Ebru teknesini tuval gibi kullanarak ebru ile resim yapıyorum.

Geleneksel Ebru ile Ebru Resim arasındaki fark nedir?

Geleneksel ebru tekniği bilinmeden hiçbir şekilde ebru yapılamaz, ona bağlı kalarak çağdaş bir anlayışla ebruyu geliştirmek, ebru yapmak mümkün. Buna muhafazakar ebrudan özgür ebruya geçiş diyebiliriz…

Siz ebrunun neresindesiniz?
Her türlü sanatın gelişim ve değişim olduğunu düşünerek ebru çalışmalarımda özgür anlayışa yer vermekteyim.

Geleneksel ebruda sınırlayan nedir?

Kuralları… Olmazsa olmazları… Bir lalenin yaprağındaki çıkış dahi sizi sınırlayan etkendir. Bizim ustalarımız -geleneksel ebru yapan hocalarımız- kural dışı en küçük kıvrımın bile olmaması gerektiğini savunurlar.

Bir daldan beş tane papatya çıkarabilirsiniz. Altıncıya yer yoktur. Süjeler hep aynıdır. Fotokopi gibi… Tüm çiçekler, şekiller kesinlikle aynı olmalıdır. Öte yandan, ebru sanatçısı bir yaptığı ebrunun aynını kesinlikle bir daha yapamaz. Ebru tektir.

Geleneksel konular neler?

Ebru sanatının alfabesi battal ebrudur. Battal ebruyu öğrendikten sonra şal, taraklı, gelgit, bülbül yuvası, kumlu, neftli olarak adlandırdığımız ebrulara geçilebilir. Bir de yaratıcısının ismini alan ebrular vardır. Necmettin ebruları gibi. Papatya ve sümbül gibi çiçekleri ebruda ilk kullanan Necmettin Bey olduğu için çiçekli ebrulara Necmettin ebruları denir. Hatip Mehmet Efendi’nin yürek biçimindeki ebrularına ise Hatip ebru deriz.

Feride Dayanç ebruları nasıldır?

Feride Dayanç’ın geçmişinde yağlı boya resim çalışmaları vardır. Ebru malzemelerini kullanarak renk, ışık, perspektif, derinlik unsurlarını içinde toplayan ebru resimler yapar.

Hocalarınızdan bahseder misiniz?

İlk hocam ressam Zahide Özar idi. Daha sonra ressam Nazan Akpınar’dan ders aldım. Ebru hocam Füsun Arıkan’dır.

Kaç yıldır resim yapıyorsunuz?
17 yıldır ebru resim yapıyorum. Son 7 yılında Moda’daki atölyemde ebru dersleri veriyorum. Resim yapmaya ise orta 1. sınıfta başladım.

Ebru bildiğim kadarıyla kağıda alınıyor…

Ebru her türlü yüzeye alınabilir. Ben atölyemde kağıt çalışmalarına yer vermekteyim.

Her türlü yüzeye mi?

Evet çok çeşitli yüzeyden ebru alınabilir… Seramik bisküvileri üzerine, tuvale, cama, kumaşa, ipeğe, tahtaya hatta halı üzerine bile ebru almak mümkün.

Bu inanılmaz…Her yüzeyin malzemesi aynı mı peki?

Her yüzeyin ebru boyası farklıdır. Kağıt ebrusu, cam ebrusu… Yanısıra emiciliği yüksek kağıt kullanılır.
Ebruda renk türetebiliyor mu?

Ana renklerden sonsuz sayıda ara renk yaratabilirsiniz. Bu sizin renk bilginize bağlı…

Ebru resim kolaja uygun mu?

Evet. Yağlıboya resimde zemin olarak kullanan ressamlar tanıyorum.

Halıya alınmış Ebru

Siz yapıyor musunuz?

Ben yapmıyorum. Ama atölyemde kolaj çalışan ressam arkadaşlarım var.

Kavramsal sanat çalışmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?
Her türlü yaratıcılığa açığım.
Ebru yapmaya başladığımız ilk yılları hatırlıyorum da… O zamanlar ebru ile resim yapınca yadırgandık, ama şimdi istediğimiz noktadayız.

Hiç unutmuyorum bir Ebru Kongresi’nde benim kuğularıma “deve” denmişti. Yarışma jüri üyesi “Çiçeklerimi develere yedirtmem” diye kükremişti. Ben de sormuştum ona: “Ebru sanat değil midir? Ve sanat sizce değişim ve gelişim demek değil midir?

Vaktiyle Ebru Kongresi’nde bunlar konuşuluyordu. Bugün bambaşka bir noktadayız. Akkaseli ebru dediğimiz tekniği resim bilgisi olmayan ebrucu uygulayamaz. Kız Kulesi resmimde çift alım tekniği kullandım. Bu ancak kesip yapıştırarak yapılabiliyordu.

Feride Dayanç Fotoğraf: Adil Gültekin

Ebru bugün başka bir noktada demekki…

Bugün ebru rönesansını yaşıyor. Geleneksel ebru içine hapsedilen desenlerin dışına çıkılıyor.

Ortaklarınız ve modelleriniz nelerdir?

Her şey benim modelim olabilir. Tek başıma çalışmayı tercih ettiğim için yalnızlığım, boyalarım ve fırçalarımı ortaklarım sayabilirim.

Diğer sanatçılarla birlikte proje geliştirmek hoşunuza gider mi?

Ancak kendi atölyemdeki arkadaşlarımla fikir alışverişi yapabiliyorum. Diğer atölyeler gibi ben de dışarıya kapalıyım.

Ebru sanatında bir teslimiyetçilik gözlemliyorum…

Evet. Kesinlikle var. İnatlaşmamak gerek. Ebrunun kendi simyası vardır. Atılan bir damla sonsuzluğa gider..

feridedayanc@hotmail.com