Gaye Dinçel: “Okurken zıpladığımız, kahramanlarını canlandırdığımız, resimlerinden yeni hikâyeler yarattığımız, karakterlerini çizdiğimiz, saklayıp sıcak-soğuk veya hazine avı oynadığımız eğlenceli şeydir kitap.”

Gaye Dinçel, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Elma Yayınevi’nde Genel Yayın Yönetmeni olarak çalıştı. Bu dönemde elliye yakın yazarın kitaplarını yayıma hazırladı, yüzden fazla yazar adayının çalışmalarını değerlendirdi. Yazma becerileri konusunda eğitimler verdi.

Yayınevinden ayrılıp bağımsız çalışmaya başladığından bu yana blog, web sitesi, kitap editörlüğü, düzelti ve yazma danışmanlığıyla uğraşıyor, çocuklarla ve yetişkinlerle yazı çizi atölyeleri yürütüyor.

Cumhuriyet Kitap’ta (“Konuk Harfler”) ve Checkin dergisinde yazdı. Halen editörlüğünü yaptığı kitap bloğu okuryatar’da, Edebiyat Haber’de ve yazı çizi’de kitaplar ve yazma ipuçlarına dair yazıyor.

İlk çocuk kitabı “Kim Bu Konuşan?” Haziran 2018’de yayımlandı, Şubat 2019’da 2. baskısı yapıldı. İkinci kitabı “Öykü Kahramanları Ülkesi’nde” Şubat 2021’de yayımlandı.

Çocuklar için yazmaya nasıl başladınız? Sizi tetikleyen düşünce ve olaylardan söz edebilir misiniz?

Çocuk yanımı fark eden psikolog arkadaşım “Çocuk kitabı yazsana” demişti yıllar önce. Aradan epey vakit geçti. Sinetopya Derneği’nin senaryo yazma atölyesine katılmıştım. Kısa film ödevinde başkarakterim çocuktu. Onun öyküsünü yazarak başladım. Zamanla hayalimde canlananları kâğıda dökerek ilerledim. Yayınevlerine gönderdim, olumlu yanıt alamadım. İlk acemi satırlar… Epey çabadan sonra “Kim Bu Konuşan?” Gergedan Yayınlarından çıktı. Onu yeni kitabım “Öykü Kahramanları Ülkesi’nde” izledi.

Yeni nesil çocuklar hakkında neler söylemek istersiniz? Dünyanın, insanlığın gidişatını değiştirebilecekler mi sizce?

Kitap kapağı tasarlama atölyelerinde, söyleşilerde anaokulu ve ilkokul çocuklarıyla bir aradayız. Sordukları sorular, bakış açıları sınırsız. 6 yaşındaki yeğenimi de gözlemliyorum. Her gün şaşırtıyor beni. Yeni nesil doğuştan filozof. Müthiş bir algı zenginliği, yaratma becerisi taşıyorlar. İnsanlığın gidişatını değiştirmeye başladılar bile.

Çocuk eğitiminde kitap seçiminin rolü nedir?

Kitap, bebeklikten itibaren dünyayla bağ kurmada harika bir seçenek. Yeğenim kütüphane raflarından çekip aldığı kitapların içinde yüzerdi. Önce tadına bakıyorlar, resimlerine, yazılarına derken keşif devam ediyor. Beden ve zihin gelişiminde temel bir yeri var. Kitap su gibi vazgeçilmez bir ihtiyaç bence.

Mutlaka okunmalı diyebileceğiniz kitaplar listesi yapmanızı rica etsem… (Yetişkinler ve çocuklar için)

Seçmek oldukça zor. Yetişkinlerin de çocuk kitaplarına dalmalarını dileyerek ilk aklıma gelenleri sıralayayım.

Çocuk edebiyatından

• Bu Kitabın Ortasında Duvar Var – Jon Agee – Çeviren: Emre Ülgen Dal – Domingo Çocuk (resimli kitap)
• Arnold – Koyunluğun Kurtarıcısı – Gundi Herget – Resimleyen: Nikolai Renger – Çeviren: Gültekin Emre – Gergedan Yayınları (resimli kitap)
• Sıfır Atık serisi – Bilge Buhan Musa – Altın Kitaplar (resimli kitap)
• Sürpriz – Funda Özleş Şeran/Ezgi Keleş – İş Bankası Kültür Yayınları (resimli kitap)
• Nefise Nine – Tagrid En-neccar – Resimleyen: Maya Fidavi – Çeviren: İbrahim Demirci – Yapı Kredi Yayınları (resimli kitap)
• Zem Sesini Arıyor – Bengisu Gençay – Epsilon Yayınevi (fantastik roman)
• Masal Koleksiyoncusu – Nihan Temiz – Can Çocuk (roman)
• Bir Şeyler Yapmam Gerek – Elif Yonat Toğay – Tudem (öykü)
• Çıtır Çıtır Felsefe dizisi – Brigitte Labbe – Resimleyen: Jacques Azam – Çeviren: Azade Aslan – Günışığı (felsefe)
• Tepeli Akbabanın Kanatları Üstünde – Şili’den Masallar – Luigi Dal Cin – Çeviren: Leyla Tonguç Basmacı – Kolektif Çocuk (masal)

Yetişkinlere

• Neden Çocuk Kitapları Okumalıyız, Katherine Rundell, Çeviren: Şiirsel Taş, Domingo Yayınevi (deneme)
• Yerdeniz serisi, Ursula K. Le Guin, Çeviren: Çiğdem Erkal, Metis Yayınları (fantastik romanlar)
• Durmuş Saatler Dükkânı,Gamze Güller, İletişim Yayınları(öykü)
• Tanrı Olmak İsteyen Otobüs Şoförü, Etgar Keret, Çeviren: Avi Pardo, Siren Yayınları (öykü)
• Kapalıçarşı Cinayeti, Esra Türkekul, Esen Kitap (polisiye roman)
• Mrs. Dalloway, Virginia Woolf, Çeviren: Tomris Uyar, İletişim Yayınları (roman)

Mucizeler yaratabilen bir masal kahramanı olsaydınız dünyayı değiştirmek ister miydiniz? Neyi değiştirirdiniz?

Elbette. Tamamen şiddetsiz, barış içinde, özgürce, eşit, ayrımsız, sınırsız yaşamamız için her şeyi değiştirirdim.

İlgilenebilecekleri çok daha çekici oyunlar, animeler, uygulamalar varken zamane çocuklarının dikkatini kitaplara nasıl çekebiliriz sizce?

Okurken zıpladığımız, kahramanlarını canlandırdığımız, resimlerinden yeni hikâyeler yarattığımız, karakterlerini çizdiğimiz, saklayıp sıcak-soğuk veya hazine avı oynadığımız eğlenceli şeydir kitap. Kitapla oyun oynamayı gösterebiliriz çocuklara. Psikolog ve yazar Nihan Temiz’den öğrendim pek çok yöntemi. Takip etmenizi öneririm.

İlk kitabınız “Kim Bu Konuşan?”da Zeynep, dayısının yazdığı kitaplara dalıyor ve kahramanlarıyla tanışıyor. Görüyoruz ki tek gözlü korsan hazine peşinde bir haydut değil, şakacı bir balıkçı aslında. Ejderha ise ağzından alevler püskürten kötü biri değil… Ya da dinozor her şeyi yerle bir eden korkunç canavar değil. Dayısının yazdığı gibi alışılagelmiş masal kahramanlarına biçilen rollerden memnun değiller… Bu öyküleri yazarken çocukların sorgulamasını istediğiniz şeyler mi vardı?

Çocuklar sorgulasın diye düşünerek yazmadım. Araştırmalar gösteriyor ki çocuklar bizden daha zeki. Ne haddime! Kendi sorularımdan, itirazlarımdan yola çıktım. Neden farklı olmasın kahramanlar? Barışçı olmak, şiddetsiz iletişim kurmak, beklenenden bambaşka seçimler yapmak mümkün.

Öykü Kahramanları Ülkesi’ndeki insanlar ve ejderhalar neden renk değiştirip dönüşüyorlar?

Dönüşüm fikri, pek sevdiğim Ursula K. Le Guin’in “Yerdeniz” serisinde aklımı başımdan almıştı. Ejderhalarım da ondan geliyor. Hayalim ejderhaya dönüşmek. Kendi görünüşümüzle, aidiyetlerimizle tanımlanmak ne kadar sınırlayıcı! Keşke biz de öykü kahramanları gibi her gün bir başka dilediğimize dönüşebilsek…